Zajęcia z akwakinetyki, czyli nurkowania niemowląt, stały się swoistym trendem w USA na początku XXI wieku. Następnie straciły na popularności z powodu różnych kontrowersji. Wiadomo, że już czteromiesięczne dzieci można nauczyć prostych metod aktywnego pływania oraz biernego unoszenia się na wodzie.Pływanie niemowlaka wydaje się czymś niespotykanym, a nawet niebezpiecznym. Wiele osób zapomina bowiem, że przez 9 miesięcy ciąży to właśnie woda była naturalnym środowiskiem, w którym żyło i rozwijało się dziecko. Jeszcze do 6-8 miesiąca życia mają one naturalny odruch pływania i nie boją się wody. Jak twierdzą specjaliści, już od 2 miesiąca życia niemowlak może korzystać z kąpieli na basenie i przyniesie to pozytywne skutki nie tylko dla rozwoju fizycznego niemowlaka. Zobacz film: "Jak zadbać o bezpieczeństwo dziecka w wodzie?" 1. Niemowlę na basenie Większość szkół pływania dla niemowląt zachęca rodziców do wspólnych zajęć z maleństwem w wodzie. Muszą oni jednak wiedzieć, jak trzymać dziecko, jak zachować się w kłopotliwej sytuacji (np. zakrztuszenie wodą) oraz jak prawidłowo przygotować maleństwo do wizyty na basenie. Oto kilka cennych wskazówek: pamiętaj, by nie przekarmiać dziecka na godzinę przed zajęciami, załóż niemowlakowi odpowiednie pieluszki, które są przystosowane do pływania, zanurzaj niemowlaka stopniowo i bardzo małymi kroczkami do momentu, gdy jego cała główka znajdzie się pod wodą, przed wejściem do basenu oblej niemowlaka delikatnie wodą, w trakcie pływania, a przede wszystkim przy wchodzeniu do wody, trzymaj dziecko przytulone do siebie, pomoże mu to łatwiej przyzwyczaić się do nowego środowiska, powrzucaj do wody kolorowe zabawki, to sprawi, że niemowlę na basenie chętniej będzie podnosiło główkę, pozwalaj niemowlakowi rozglądać się dookoła tak długo, jak tylko chce, spaceruj z niemowlakiem, kładąc go raz na brzuchu, raz na plecach. Jak powinien wyglądać odpowiednio przygotowany basen? przed każdorazowym wejściem do basenu woda powinna być sprawdzana względem czystości i temperatury, temperatura wody powinna wynosić ok. 32-34 stopnie, głębokość wody powinna wynosić od 20 do 120 cm (przedział dla dzieci od 2 miesięcy do 4 lat), woda na basenie jest tak przygotowana, że kontakt z nią nie powoduje alergii u niemowląt. 2. Rozwój niemowlaka w basenie Zalety pływania niemowląt: rozwija więzi między rodzicami a niemowlakiem, pływanie stosuje się w profilaktyce chorób kręgosłupa, stymuluje rozwój ruchowy niemowlęcia, wspomaga koordynację ruchową, pomaga w procesie rehabilitacji dzieci z problemami kostno-stawowymi, pomaga w szybszym rozwoju dziecka – dziecko rozwija się szybciej od rówieśników, poprawia odporność dziecka, pływanie na basenie jest znakomitą rozrywką i ulubioną przez niemowlaka zabawą, poprzez bliski kontakt z rodzicami daje poczucie bezpieczeństwa. Nauka pływania dla niemowląt jest ciągle w naszym kraju mało popularna. Wielu rodziców obawia się, że wizyty na basenie mogłyby wyrządzić szkodę ich maleństwu. Jednakże pływanie niemowląt niesie w sobie wiele zalet, wspomagając nie tylko rozwój fizyczny niemowlaka, ale szereg innych funkcji życiowych. Ewelina Stanios polecamy Artykuł zweryfikowany przez eksperta: Dr n. med. Szymon Kujawiak Specjalista w dziedzinie ortopedii i traumatologii ruchu.
×odruch podparcia (do 4-6 tż) ×odruch toniczny szyjny asymetryczny (ATOS) (do 6 m.ż.) ×odruch toniczny błędnikowy ( w 1 m.ż.) ×odruch szyjny toniczny prostujący (do 6 m.ż.) ×odruch Moro ×odruchy chwytne rąk (do 3 mż) ×odruchy chwytne stóp (do 12 mż) ×odruch szukania (do 3-4 mż) ×odruch pełzania ×odruch pływaniaTRUDNOŚCI WYSTĘPUJĄCE U NIEMOWLĄT Już w pierwszych dniach życia można dostrzec u noworodka niepokojące objawy, które wymagają konsultacji lekarza – specjalisty, np. neurologa, kardiologa. Nie oznacza to że występowanie poniższych objawów musi oznaczać konkretne zaburzenie, natomiast powinno by skonsultowane z dobrym specjalistą: neurologiem, fizjoterapeutą który oceni napięcie mięśniowe i pozycje ciała dziecka. Najbardziej zagrożone są dzieci urodzone przedwcześnie – u wcześniaków odnotowuje się nierzadko symptomy dziecięcego porażenia mózgowego. Na co zwracać uwagę i jakie objawy winny cię zaalarmować? Poznaj 10 niepokojących sygnałów! Mało punktów w skali Apgar Jeżeli twoje dziecko o porodzie dostało mniej niż siedem punktów w skali Apgar, powinno być uważniej obserwowane przez lekarzy i przez was – rodziców. W razie, gdyby maluch dostał maksymalną liczbę punktów, czyli dziesięć, także należy go obserwować, nie w celu doszukiwania się choroby, lecz by móc szybko zareagować i pokazać malucha pediatrze. Sposób układania się dziecka Zwracajcie uwagę na sposób leżenia pociechy, jak się układa w łóżeczku lub w wózku – czy wygina się nienaturalnie w prawą, czy lewą stronę. Ta asymetria może wynikać z ułożenia dziecka w macicy, lecz jeśliby się utrzymywała przez kilka tygodni po porodzie, należy skonsultować się z neurologiem. Drżenie rąk i nóg U noworodków można spotkać się z drżącymi rączkami i nóżkami, które mogą stanowić objaw niedojrzałości układu nerwowego i zwykle same po jakimś czasie ustępują. Jednak zawsze powinien obejrzeć je neurolog i zdiagnozować – czy drżenie utrzymuje się w normie rozwojowej, czy jest symptomem chorobowym. Osowiałość, apatyczność Jeżeli zauważysz, że maluszek jest stale senny, trudno go dobudzić na karmienie, wykazuje się osowiałością albo odwrotnie jest bardzo krzykliwy, rozdrażniony i płaczliwy – wybierz się do lekarza. Brzydki stolec Na pieluszce dostrzegłaś krew, śluz – może to świadczyć o infekcji, zatruciu pokarmowym. Ostry zapach stolca również winien zwrócić twoją uwagę. Koniecznie idź do pediatry, a do czasu badania często podawaj dziecku pierś, unikniesz w ten sposób odwodnienia. Prężenie się Maluszek podkurcza i prostuje nóżki, głośno płacze, jego brzuszek jest twardy i napięty, mały człowiek sprawia wrażenie obolałego. Objawy wskazują na kolkę – jeżeli domowe sposoby (noszenie w pozycji na lotnika, czyli brzuszkiem do twego przedramienia, delikatne masowanie brzuszka, przykładanie ciepłej, ogrzanej pieluszki) zawodzą, skontaktuj się z lekarzem. Być może zleci specjalistyczne badania i wykluczy poważniejsze choroby. Wiotkość lub zbyt duże napięcie Jeśli maluszek nie lubi zabiegów pielęgnacyjnych, a na dotyk reaguje płaczem i protestem lub jest wiotki, jakby przelewa się przez ręce, może to świadczyć o problemach ze wzmożonym lub zbyt słabym napięciem mięśniowym. Główka w jedną stronę Twoja pociecha zwykle trzyma główkę skierowaną w tę samą stronę, nie przekręca jej, koniecznie skontaktuj się z lekarzem, by postawił diagnozę, co dolega twemu dziecku. Ropiejące, łzawiące oczy Maluszkowi ropieją oczy, powieki są podpuchniete, a po drzemce trudno je dziecku otworzyć z powodu dużej wydzieliny ropnej, idź do okulisty. Podobne objawy wskazują na zapalenie spojówek, zatkanie kanalików łzowych, co wymagać będzie kolejnych zabiegów okulistycznych. Brak odruchów Noworodki przychodzą na świat z wrodzonymi odruchami, które po upływie kilku, kilkunastu tygodni zanikają. Podczas badania w szpitalu bezpośrednio po porodzie pediatrzy i neonatolodzy sprawdzają, czy występują one u maluszka. Sama w domu możesz także sprawdzić niektóre interakcje twojego dziecka, odruchy ssania, szukania, połykania – dziecko pogłaskane po policzku, natychmiast odwróci główkę w tę stronę i otworzy usta w poszukiwaniu jedzenia). Odruch Moro, zwany też odruchem obejmowania, polega na wyciągnięciu ramion i rozwarciu rączek dziecka w odpoiedzi na gwałtowne zmiany położenia ciała dziecka, hałas, ostry dźwięk. Odruch chwytny rąk i stóp – po włożeniu palca w dłoń noworodka zaciśnie on paluszki tak mocno, że można go niemal unieść. Stąpanie lub inaczej chód automatyczny to rodzaj odruchu, w którym maluszek trzymany pod pachy po dotknięciu stopami podłoże wykonuje naprzemienny ruch nogami, jakby próbował chodzić. Brak wymienionych odruchów oraz innych mogą wskazywać na różne problemy neurologiczne, które należy skonsultować z neurologiem, wykonać specjalistyczne badania, np. USG przezciemiączkowe i rozpocząć rehabilitację malucha. Sprawdzanie odruchów to jeden z elementów badania pediatrycznego tuż po porodzie, a także w pierwszych miesiącach życia dziecka w gabinecie pediatry. Niektóre z nich, takie jak przebieranie nóżkami, są dla rodziców fascynujące. Odruchy noworodka: –odruch ssania – zapewnia on utrzymanie i rozwój funkcji pokarmowych; u dzieci zdrowych najsilniejszy jest godz. po urodzeniu, nie stymulowany zanika w 5 dobie życia; – odruch połykania – wiąże się z odruchem ssania, sprawny – jest zaczątkiem tzw. pionizacji języka, czyli kształtowania się w późniejszym czasie dojrzałego odruchu połykania. Widok mocno śliniących się dzieci nie jest wcale rzadki, zwłaszcza w żłobkach czy nawet jeszcze w przedszkolach. To „efekt” zaburzonej pionizacji języka, której często towarzyszy kształtująca się wada zgryzu w wieku późniejszym. – odruch szukania – dotknięcie okolicy ust: warg, języka, skóry policzków, powoduje otwarcie ust dziecka, wysunięcie języka i skierowanie główki w kierunku bodźca. Odruch pozwala odnaleźć pierś mamy. Jest bardzo wyraźny, gdy dziecko jest głodne. Bywa słaby po karmieniu. Zanika stopniowo po upływie trzeciego miesiąca życia. – odruch połykania – wiąże się z odruchem ssania, sprawny – jest zaczątkiem tzw. pionizacji języka, czyli kształtowania się w późniejszym czasie dojrzałego odruchu połykania. Widok mocno śliniących się dzieci nie jest wcale rzadki, zwłaszcza w żłobkach czy nawet jeszcze w przedszkolach. To „efekt” zaburzonej pionizacji języka, której często towarzyszy kształtująca się wada zgryzu w wieku późniejszym. – odruch wypychania–język wypycha wszystko,co nie jest pokarmem; – odruch lizania (wysuwania języka) przy bodzcowaniu środka czerwieni warg; – odruch kąsania -trwać powinien tak długo, jak trwa bodziec, zbyt silny, czyli wygórowany, uniemożliwia karmienie piersią, blokuje powstanie odruchu żucia i gaworzenie, powinien wygasnąć ok. 4-5 m-ca życia, zbyt długo utrzymujący się jest niepokojącym sygnałem; – odruch zwracania -jest swoistą obroną krtani przed zakrztuszeniem się czy zachłyśnięciem, zbyt mocny uniemożliwia karmienie, za słaby nie spełnia swojej funkcji; – odruch żuchwowy– decyduje o sprawności mięsni żuchwy na początku przy odruchu ssania, potem żucia i mowy, – odruch chwytny – dziecko na dotknięcie wnętrza dłoni reaguje zaciśnięciem piąstki i jednoczesnym zgięciem ramienia. Odruch jest tak silny, że umożliwia podniesienie tułowia dziecka (nie wolno tego robić samodzielnie!). Podobna reakcja występuje na stopach. Odruch chwytny rąk zanika około 4. miesiąca, stóp trwa właściwie do rozpoczęcia chodzenia. – odruch Moro – nazywany jest czasem odruchem obejmowania. Wykształca się w 7. miesiącu ciąży, dlatego nie ma go u młodszych wcześniaków. Jest prawdopodobnie pozostałością pierwotnego odruchu chwytania matki w chwili niebezpieczeństwa. Może go wywołać np. gwałtowny ruch, głośny dźwięk, szybkie uniesienie ud i pośladków dziecka. Składa się z dwóch faz. Najpierw dziecko gwałtownie rozrzuca na boki ręce z wyprostowanymi palcami, jednocześnie prostuje trochę nogi. W tym czasie na jego twarzy maluje się zaskoczenie, strach. W drugiej fazie, która następuje od razu po pierwszej, dziecko szybko zgina ramiona i przyciąga je do klatki piersiowej. Cały odruch trwa około 2 sekund. Jest bardzo ważny, bo jego brak lub zbyt długie utrzymywanie się, są niepokojącym sygnałem. Odruch Moro znika po 4. miesiącu. – odruch cofania – polega na gwałtownym cofnięciu nogi po lekkim podrażnieniu stopy. Prawie zawsze jest obecny u noworodka. Szybko zanika. – odruch podparcia i chodu – lekarz, trzymając dziecko w pozycji pionowej, pod pachy, dotyka jego nóżkami podłoża. Malec automatycznie napina nogi i naprzemiennie porusza nimi, jakby chciał iść. Wcześniaki stąpają na palcach. Niemowlę nie jest w stanie samodzielnie stać ani chodzić, ale podtrzymywanie go ułatwia mu pozornie chodzenie. Odruch ten jednak nie ma nic wspólnego z właściwym chodzeniem. Zanika w ciągu kilku miesięcy. Dziecko musi się uczyć na nowo chodzić pod koniec okresu niemowlęcego. – odruch Babińskiego – podrażnienie skóry na podeszwie stopy dziecka, na jej bocznej powierzchni powoduje odruchowe wyprostowanie dużego palca i zgięcie w kierunku grzbietu stopy. U dorosłych i starszych dzieci odruch ten świadczy o poważnych nieprawidłowościach, ale u niemowląt jest naturalnym zjawiskiem. Pojawia się zwykle w 2-3 tygodniu życia (nie zawsze jest obecny tuż po porodzie) i zanika w okolicy pierwszych urodzin. – odruch skrzyżowanego prostowania – gdy lekarz jedną z nóżek dziecka delikatnie wyprostuje i podrażni podeszwę stopy, niemowlę zgina drugą nogę w kolanie, następnie ją prostuje i stopą dotyka drażnionej jakby się chciał obronić przed dotykiem. Odruch zanika w 2. miesiącu życia dziecka. – odruch skręcania tułowia – przez pierwsze pół roku życia dziecka pogłaskanie go z boku tułowia wywołuje skręcenie w drażnioną stronę. – objaw lalki – skręcenie główki dziecka na bok sprawia, że jego oczy poruszają się w przeciwną stronę. Objaw ten znika po 10. dniu życia dziecka. Wydaje się, że malec rwie się do chodzenia. Odruchy są dowodem prawidłowego rozwoju układu nerwowego dziecka. Równie ważne jak ich pojawienie się, jest także zanikanie we właściwym czasie. Przetrwałe odruchy pierwotne: Odruchy pierwotne są to automatyczne, mimowolne, stereotypowe reakcje mięśni, będące odpowiedzią na bodziec sensoryczny. Pojawiają się już w życiu płodowym i są generowane z poziomu pnia mózgu. Reakcje te są niezbędne dla przetrwania niemowlęcia, w pierwszych 12 miesiąca życia. Ich obecność po ukończeniu pierwszego roku, negatywnie wpływa na optymalne funkcjonowanie na poziomie korowym. Przedłużająca się aktywność odruchów pierwotnych może hamować rozwój odruchów posturalnych, co uniemożliwia wykształcenie autonomicznej (podświadomej) kontroli postawy, równowagi, koordynacji i utrudnia prawidłowy rozwój. Do odruchów pierwotnych zaliczmy – odruch Moro, – TOB, – ATOS, – STOS, – odruch grzbietowy Galanta, – odruch chwytny, – odruch ssania i szukania, – odruch podeszwowy. Skutkiem obecności odruchu ATOS jest automatyczny wyprost ręki piszącej, po zwróceniu głowy w jej stronę. Dziecko nie może sterować ręką, napięte mięśnie przyczyniają się do nieprawidłowego nacisku ołówka na kartkę, oraz do braku płynności ruchu pisarskiego, utrudniając koordynację oko-ręka. ATOS uniemożliwia niezależną pracę lewej i prawej strony ciała, przez co piszące dziecko przyjmuje charakterystyczną pozycję, przechylając się na bok. Skutkiem ATOS jest też nieprawidłowe wodzenie wzrokiem, co uniemożliwia poprawne czytanie. Dzieci z ATOS mają trudność z automatyzowaniem ruchów, co negatywnie odbija się na ortografii. Odruchów pierwotnych jest wiele, ale tylko niektóre z nich wywierają istotny wpływ na rozwój i funkcjonowanie szkolne oraz społeczne. Odruch MORO: Pojawia się około 9 – 12 tygodnia życia płodowego, jest w pełni aktywny przy urodzeniu i powinien zostać wygaszony do 2 – 4 miesiąca życia dziecka. Reakcję może wywołać nagły niespodziewany bodziec: – Przedsionkowy – stymulacja błędnika poprzez zmianę pozycji głowy – Słuchowy – nagły hałas – Wzrokowy – nagła zmiana światła lub ruch w polu widzenia – Dotykowy – ból, zmiana temperatury – Węchowy – substancja gazowa. Fizyczną reakcją na odruch Moro jest nagłe pobudzenie, szybkie wdechy, chwilowe zamarcie, po czym następuje wydech i często krzyk. Pobudzony zostaje autonomiczny układ nerwowy (współczulny) i uruchomiona biochemia organizmu odpowiedzialna za reakcję walka – ucieczka; zwiększone wydzielanie adrenaliny i kortyzolu, przyspieszona akcja serca, i ciśnienie krwi, płytkie, szybkie oddechy, zmiana zabarwienia skóry. Częste wydzielanie adrenaliny i kortyzolu prowadzi do wzrostu wrażliwości na bodźce, tak więc wzmaga częstość pojawiania się reakcji. Tworzy to błędne koło dla organizmu. Ponadto dochodzi do tzw. „wyczerpania nadnerczy”, co upośledza układ odpornościowy, powodując alergie. Pierwotnie odruch Moro jest sygnałem alarmowym, który daje znać otoczeniu, że małe dziecko jest w niebezpieczeństwie. Starsze dzieci nie potrzebują tego mechanizmu. Konsekwencje przetrwałego odruchu Moro: – Problemy przedsionkowe – trudności z koordynacją i trzymaniem równowagi, podniesione napięcie mięśniowe, choroba lokomocyjna – Nadwrażliwość na dotyk – Problemy z układem okoruchowym i przetwarzaniem bodźców wzrokowych – brak właściwej selekcji bodźców, niewłaściwa reakcja źrenic na światło – Problemy z odbiorem wrażeń słuchowych – nadwrażliwość słuchowa (nierozwinięty odruch strzemiączkowy), trudności z lokalizowaniem dźwięku, trudność z selekcją bodźców słuchowych – Nierozwinięty odruch CO2 (oddechy płytkie, szybkie, często, czasem podejrzenie astmy) – Zmniejszona odporność na infekcje i działanie alergenów – Rozpraszalność uwagi Wtórne objawy psychologiczne przetrwałego Moro: – Niechęć do zmian – Przesadzone reakcje: zmienne nastroje, problemy z przyjmowaniem krytyki – Okresy wysokiej aktywności przeplatane z silnym zmęczeniem, wyczerpaniem – Problemy z podejmowaniem decyzji – Niskie poczucie własnej wartości – Poczucie zagrożenia ze strony innych, potrzeba kontrolowania tego co się dzieje – Radzenie sobie poprzez wycofanie (skrajna nieśmiałość, trudności w nawiązywaniu relacji) lub poprzez nadaktywność (pobudliwość, niezdolność do czytania mowy ciała innych) Odruch Moro manifestuje się w wielu zmysłach. TONICZNY ODRUCH BŁĘDNIKOWY TOB Wywoływany jest przez zmianę położenia głowy w przestrzeni. TOB w zgięciu wywołany jest przez ruch głowy do przodu, a TOB w wyproście przez odchyleniu głowy do tyłu. TOB w zgięciu pojawia się w 12 tygodniu życia płodowego, integruje między 3-4 m. ż. TOB w wyproście: pojawia się podczas porodu, a integruje stopniowo od 7 tygodnia do końca 3 roku życia. Jest pierwotną reakcją na grawitację. Konsekwencje przetrwałego odruchu TOB: – Zaburzenia równowagi – Słaba orientacja kierunkowa i przestrzenna – Trudności w uczeniu się pojęć abstrakcyjnych (matematyka) – Zaburzenia napięcia mięśniowego – Garbienie się (TOB w zgięciu) lub skłonność do chodzenia na palcach (TOB w wyproście) – Szybkie męczenie przy wyciągnięciu rąk przed siebie – Choroba lokomocyjna – Problemy z percepcją wzrokową (brak konwergencji w punkcie bliży, efekt figura – tło, percepcja głębi) – Problemy z oceną przestrzeni – Trudności z przetwarzaniem sekwencyjnym – Nieprawidłowe poczucie czasu – Lęk wysokości – Szybkie męczenie przy wyciągnięciu rąk przed siebie – Problemy percepcji słuchowej – Niska świadomość ciała – Brak wyczucia dystansu, głębi i relacji w przestrzeni ATOS Asymetryczny Toniczny Odruch Szyjny Ten odruch wywoływany jest przy spontanicznym i pasywnym obrocie głowy w bok – następuje prostowanie kończyn tej strony ciała, w którą odwrócona jest głowa dziecka, i zginają się kończyny przeciwnej strony. Pojawia się w 18 tygodniu życia płodowego, integruje – do 4-6 miesiąca. Konsekwencje przetrwałego odruchu ATOS: – Trudności z przekraczaniem linii środkowej ciała – Nieustalona lateralizacja -Zaburzona umiejętność planowania motorycznego -Brak integracji bilateralnej -Zachwiania równowagi przy ruchach głowy w którąkolwiek stronę -Ruchy jednostronne zamiast naprzemiennych (np. w czasie chodzenia, skakania itd.) -Słabo rozwinięte ruchy wodzenia wzrokiem -Brzydkie i wolne pismo -Problemy z ortografią i gramatyką -Trudności z wyrażaniem myśli na piśmieTrudności z percepcją wzrokową – szczególnie symetrycznych przedstawień kształtów SYMETRYCZNY TONICZNY ODRUCH SZYJNY STOS Odruch jest aktywizowany w dwóch pozycjach: w reakcji na zgięcie głowy – zginają się ręce a prostują nogi, natomiast w reakcji na wyprost głowy – prostują się ręce a zginają nogi. Pojawia się pomiędzy 6 a 9 miesiącem życia i jest odruchem pomostowym pomiędzy odruchami pierwotnymi i postularnymi. Konsekwencje przetrwałego odruchu STOS: – Nieprawidłowa postawa, pochylona sylwetka podczas chodzenia, tzw. małpi chód, – Układanie nóg w kształcie litery „W” podczas siedzenia – Tendencja do garbienia się podczas siedzenia w ławce – Zaburzona koordynacja ręce – oczy – Syndrom niezdarnego dziecka – Niechlujne jedzenie – Trudności z widzeniem obuocznym, – Wolne przepisywanie, szczególnie z tablicy – Trudności z nauką pływania, szczególnie na brzuchu – Zaburzenia uwagi. ODRUCH GRZBIETOWY GALANTA Pojawia się w 20 tygodniu życia płodu a wygasza między 3-9 miesiącem życia dziecka. Skutki przetrwania tego odruchu Galanta: – Niepokój ruchowy – Niska koncentracja – Nadwrażliwość dotykowa – Moczenie nocne powyżej 5 r. ż, a czasem zanieczyszczanie się – Pamięć krótkotrwała ODRUCH CHWYTNY Pojawia się w 11 tygodniu życia płody a wygasza u 2-3 miesięcznych niemowląt. Skutki przetrwałego odruchu chwytnego: – Niezdolność do szybkich naprzemiennych ruchów palców – Nadwrażliwość dotykowa – Niską sprawność manualna – Nieprawidłowy chwyt pisarski – Zaburzenia artykulacji ODRUCH SSANIA I SZUKANIA Pojawia się w 24-28 tygodniem życia, wygaszony w 3,4 miesiącu życia dziecka Skutkiem przetrwania tych odruchów: – Trudności artykulacyjne – Problemy z motoryką małą – Stała stymulacja okolic ust – Niedojrzały wzorzec połykania – Nadwrażliwość okolic jamy ustanej
Przez dziewięć miesięcy przebywał w wodach płodowych w łonie matki i został mu naturalny odruch pływania. Ważne, żeby ten odruch podtrzymywać. Mniej więcej do ósmego miesiąca życia występuje ponadto pewien naturalny odruch: dziecko nie otwiera ust, kiedy jego główka znajduje się pod wodą. Dzięki temu nie ma ryzyka, że się
Układ nerwowy noworodka musi w krótkim czasie przystosować się do nowych warunków, jakie zastał po porodzie. Odruchy pozwalają stwierdzić, czy dziecko dobrze radzi sobie poza łonem matki. Badanie odruchów to, obok skali Apgar, jedno z podstawowych badań noworodka tuż po te są niezbędne dla przetrwania (np. reakcja na zagrożenie, odruch ssania).Pojawiają się one już podczas życia płodowego i powinny wygasnąć lub w niektórychprzypadkach przekształcić się w inne, dojrzalsze reakcje wraz z rozwojem układu odruchy, np. umiejętność oddychania, mrużenia oczu w reakcji na silne światło, pozostają na całe odruchowe mają za zadanie stopniowe rozwijanie i budowanie sieci kolejnychpołączeń neuronalnych, tworzenie coraz dojrzalszego układu nerwowego, który pozwalana zgodną współpracę mózgu i ciała, tworząc porozumiewający się system reakcji,zachowań i w układzie wystąpi jakaś nieprawidłowość, zaburzeniu mogą ulec określonefunkcje motoryczne, czuciowe i poznawcze. Odruchy mogą nie wygasnąć i przetrwać do okresu dorosłości. I to właśnie one mogą prowadzić do nadpobudliwości psychoruchowej, decydować o problemach w pisaniu, czytaniu, pływaniu czy chorobie lokomocyjnej!75% dzieci, które napotykały na trudności w uczeniu się miały nie wygaszony odruch prymitywny tj. odruch symetryczny szyi. Natomiast nie był on obecny u dzieci, które nie miały żadnych problemów w się, że odruchy zostaną prawidłowo wygaszone i przekształcone w trakcie rozwoju,w pewnym momencie życia pojawia się jednak zdarzenie silnie stresujące lub traumatyczne,które sprawia, że jeden lub kilka odruchów zostaje ponownie skrajnych przypadkach mogą pojawić się np. tiki zasadzie dziecko rodzi się z doskonale rozwiniętym układem nerwowym. Masa mózgu jest nieproporcjonalnie duża w porównaniu do całego ciała noworodka, stąd obwód głowy jest większy od obwodu klatki piersiowej. Rozmnażanie się komórek nerwowych kończy się już w okresie niemowlęcym, ale dojrzewanie tego układu i doskonalenie go będzie trwało przez całe dzieciństwo, aby osiągnąć pełnię swych możliwości dopiero około 20. roku życia. Dlatego obserwując rozwój małego dziecka widzimy, ile musi się ono natrudzić, aby nauczyć się wszystkich czynności ruchowych, umysłowych i emocjonalnych. Ile musi wykonywać ćwiczeń i jak umiejętnie i czule trzeba mu pomagać, żeby mogło zdobywać i doskonalić różne czasami trudno wytłumaczyć ich pierwotną funkcję, wiadomo jest jedno: brak odruchów może świadczyć o poważnych problemach układu nerwowego. Odruchy mogą czasem być nieco słabsze, kiedy dziecko jest zmęczone lub osłabione. Jeśli jednak odruch nie pojawia się w ogóle niezwłocznie należy powiadomić o tym reagują wcześniaki?Dzieci urodzone przedwcześnie mogą być pozbawione niektórych odruchów, dlatego że zabrakło czasu, by ich układ nerwowy i mózg mogły się wystarczająco rozwinąć. Wcześniaki mają też zwykle gorzej rozwinięte niektóre zmysły, np. słabiej widzą. Natomiast zmysł dotyku jest u nich silny - dlatego to ważne, by nawet przebywający w inkubatorze maluszek był często przytulany i głaskany. Dotyk to stymulacja dla mózgu, daje mu szansę lepiej się rozwijać. Jeśli neurolog stwierdzi jakieś nieprawidłowości, może zalecić rehabilitację i POJAWIANIA SIĘ ODRUCHÓW OD MOMENTU POCZĘCIA * odruch wycofania * odruchy prymitywne * odruchy przejściowe * odruchy WYCOFANIApojawia się w 5. tygodniu życia płodu. Umożliwia wycofanie całego ciała pod wpływem dotyku w okolicach ust. Daje możliwość zmiany położenia ciała. Jest najwcześniejszym przejawem odruchu paraliżu ze strachu. W 9. tygodniu zostaje zastąpiony odruchem PRYMITYWNEpojawiają się kolejno od 9 tygodnia po poczęciu i zanikają w 1. roku po urodzeniu: * ODRUCH MORO * ODRUCH CHWYTANIA DŁONI * ASYMETRYCZNY ODRUCH TONICZNY SZYI * ODRUCH POSZUKIWANIA PIERSI * ODRUCH GALANTA * ODRUCH TONICZNY BŁĘDNIKOWYODRUCHY PRZEJŚCIOWEpojawiają się w 2 i zaczynają wygasać około 3 roku życia: * SYMETRYCZNY ODRUCH TONICZNY SZYI - wygasa 9-11 Jest to odruch ważny podczas podnoszenia się z podłogi „Kołysanie na czworakach" (przód-tył). Zachęca też dziecko do „skupienia wzroku na dalszych przedmiotach, przywiedzenie głowy (poniżej linii kręgosłupa) powoduje zainteresowanie tym, co jest blisko. Inaczej mówiąc jest to ćwiczenie wzroku daleko-blisko. Jeśli nie wygaśnie w swoim czasie nie będzie fazy raczkowania, natomiast „podskakiwanie na pupie" lub „niedźwiedzi chód". Objawy świadczące o występowaniu tego odruchu: * dzieci bardzo garbią się przy biurku, leżą na ławce; * trzymają oczy bardzo blisko zeszytu; * siedzą na jednej nodze, stoją pisząc; * strasznie bałaganią przy jedzeniu - rzadko trafiają precyzyjnie łyżką do ust; * mają trudności w przenoszeniu oczu z zeszytu na tablicę; * są bardzo powolne w zadaniach wymagających kopiowania; * kiepsko pływają, unikają zajęć W-F. * ODRUCH LANDAUA - zaczyna wygasać około 3 kiedy dziecko zdobyło już umiejętność bezpiecznego poruszania się na nogach. Powoduje napinanie mięśni prostujących. Jeśli jest nadal obecny, to: * dziecko biega i skacze na usztywnionych nogach (problemy na zajęciach W-F); * ruchy ciała są sztywne; * może wystąpić choroba lokomocyjna; * występują duże trudności POSTURALNEpojawiają się od 4 i powinny być aktywne do końca życia, zastępują odruchy prymitywne. * ODRUCH AMFIBII - Pozwala na niezależne ruchy rąk i nóg, niezależnie od położenia głowy (jak to do tej pory było). Umożliwia pełzanie i raczkowanie. Brak tego odruchu powoduje: * trudności w pełzaniu i raczkowaniu; * zbyt wysoki tonus mięśni (trudności w ćwiczeniach gimnastycznych). * ODRUCH CZĘŚCIOWEGO ODWRACANIA SIĘ - umożliwia przekręcanie się dziecka z brzucha na plecy (6 oraz odwrotnie (8-10 Później wspomaga zmienianie pozycji oraz nadaje płynność ruchom w czasie biegania, skakania, jazdy na na nartach. ODRUCH MOROJest charakterystycznym odruchem pierwszych 3-4 miesięcy, pojawia się już w 9 tygodniu życia płodowego. Jest to instynktowna reakcja na zagrożenie, mająca na celu przywoływać pomoc i alarmować. Dziecko wygina plecy w łuk, odchyla główkę do tyłu, energicznie prostuje nóżki i ręce, i rozkłada dłonie-robiąc gwałtowny wdech . Ruch ten przypomina obejmowanie niewidzialnego niedźwiedzia. Drugą fazą odruchu Moro jest szybkie przyciągnięcie przedramion do tułowia, objęcie się rękoma i zaciśnięcie piąstek- co ułatwia wydech. Podczas Moro dochodzi do uaktywnienia reakcji walki i ucieczki a wyniku tego może dojść do uwolnienia hormonów stresu, przyspieszenia oddychania i bicia serca oraz wzrostu ciśnienia krwi. Są to typowe objawy fizyczne uwolnienia hormonów stresu. Jeśli podczas codziennej pielęgnacji odruch Moro pojawia się często, może być to dla nas sygnał, aby te czynności wykonywać jeszcze wolniej, wywołuje odruch Moro ?-ostre światło w pokoju-stymulacja błędnika poprzez zmianę pozycji głowy (bodziec przedsionkowy)-zmiana temperatury-gwałtowny dotyk drugiej osoby (bodziec dotykowy)-gwałtowny dotyk drugiej osoby (bodziec dotykowy)-nagły ruch lub zmiana światła w polu widzenia (bodziec wzrokowy)-głośne klaśnięcie w dłonie-ból-hałas-zmiana położenia odruch trwa około 2 zanika między 4 a 6 miesiącem życia dziecka ,jednak już w 4 miesiącu powinien być widoczny w niewielkim zakresie. Moro jest jedynym odruchem pierwotnym, który w jakiś sposób związany jest z każdym ze zmysłów. Jest niezbędny, stanowi podstawę dobrego rozwoju jednak, jeśli nie wygaśnie, może mieć daleko idące konsekwencje w dalszym życiu dziecka z przetrwałym odruchem Moro, to świat pełen bodźców, jaskrawego światła,drażniących dźwięków. System sensoryczny nie potrafi filtrować wszystkich bodźców, odrzucać tych dzieci są często bojaźliwe, trudno nawiązują kontakty, lub wręcz przeciwnie są nadmiernie pobudzone, aktywne, lubią okazywać dominację. Jeśli będzie obecny w dorosłym życiu, to duże zużycie adrenaliny i kortyzolu - hormonów stresu (ciągłe czuwanie, obawa przed stresorem) prowadzi do osłabienia organizmu, obniżenia odporności i mogą pojawić się: * astma, alergia, katar sienny, częste infekcje, bóle głowy, migreny, wrzody żołądka * choroba lokomocyjna i problemy z równowagą i koordynacją (piłka) * niechęć do zmian (źle znosi krytykę) * nadpobudliwość * źle rozwinięty odruch CO2 (częste oddychanie przez buzię) * skłonność do gwałtownych reakcji * lęk wysokości * niedojrzałość emocjonalna , częsty niepokój * problemy z adaptacją w nowej sytuacji * manipulacja otoczeniem * nieumiejętność wyrażania uczuć i trudności w odbiorze cudzych uczuć * spadki poziomu cukru * obniżony nastrój (często bez obiektywnego uzasadnienia) * skłonność do łakomstwa * złe widzenie w nocy * nadwrażliwość na światło * nadwrażliwość na dźwięki * niska umiejętność rozróżniania dźwięków; problemy z izolowaniem się od dźwięków słyszanych w tle, przez co trudności ze skupieniem się * nieprawidłowa reakcja na leki * niska wytrzymałość fizyczna * trudności z przyjmowaniem krytyki * nadmierne zmęczenie (np. rano po obudzeniu) * trudności z podejmowaniem decyzji * nagłe wahania nastrojów * niska samoocena * zwiększone napięcie mięśniowe. Postępowanie z dzieckiem z przetrwałym odruchem Moro:- dziecko należy układać na brzuchu i mobilizować do chwytania zabawek;- ostrożnie przyzwyczajać do hałasów;- na różne sposoby uprzedzać dziecko o mającym za chwile wystąpić bodźcu wywołującym u dziecka odruch Moro np. „zaraz zapalę światło".ODRUCH CHWYTNY Jeśli dotkniesz opuszkiem palca wnętrze dłoni swojego dziecka, w tej samej chwili jego piąstka zaciśnie się wokół Twojego palca. Uścisk dziecka jest na tyle silny, że można nawet unieść w ten sposób noworodka do góry!Podobną reakcję można wywołać na stopie, przez delikatne łaskotanie pod paluszkami - malec próbuje wtedy schwycić Twój palec paluszkami chwytny jest pozostałością po naszych praprzodkach, którzy potrzebowali go do... chwytania się gałęzi. Rączki malca przestają reagować tym odruchem około 3. miesiąca życia, stópki nieco później-odruch może utrzymać się nawet do 6 miesięcy. Skutki przetrwałego odruchu chwytny niewyciszony w odpowiednim momencie będzie mieć negatywny wpływ na koordynację motoryki małej, mowy i wydawania dźwięków. Niemowlęta, które trafiają do logopedy, mają zawsze wykonywane ćwiczenia rąk, gdyż motoryka mała jest związana właśnie z rozwojem wszystkim osłabiona może być zręczność manualna. Mogą pojawić się trudności w mowie, w skutek słabej kontroli mięśni odpowiedzialnych za artykulację i trwającego powiązania miedzy ręką a rusza ustami lub językiem podczas rysowania lub odruchu chwytnego może też stać się przyczyną nadwrażliwości może wystąpić: * nadmierne naciskanie długopisu albo ołówka przy rysowaniu i pisaniu * niechęć do pisania i innych działań wymagających motoryki małej z dzieckiem z przetrwałym odruchem chwytnym:- rozluźniać ramiona i wyprowadzać je w kierunku linii środkowej ciała z rotacją zewnętrzną dłoni;- mobilizować dziecko do dotykania ręką swojego ciała ( głaskanie drugiej ręki, brzucha , twarzy);- mobilizować dziecko na ile jest to możliwe do samoobsługi;- często poklepywać, głaskać powierzchnie grzbietowe ręki;- do zabawy używać często zabawek większych niż dłoń dziecka( małe zabawki mogą wzmagać odruch chwytny);- mobilizować dziecko do zabawy swoimi rączkami, np. kosi - kosi, odruch chwytny stóp:- mobilizować dziecko do zabawy stopami;- zachęcać do chodzenia boso po różnym terenie ( dywan, trawa, piasek);- dotykać i głaskać powierzchnie grzbietową stopy rozpoczynając od palca małego w kierunku pięty;- nie wywoływać niekontrolowanego odruchu przez niepotrzebne punktowe drażnienie podeszwy stopy;- przetaczanie BABIŃSKIEGO Kiedy połaskoczesz dziecko po podeszwie stopy,palce (zamiast jak u dorosłego, zgiąć się do dołu) naprężają się i gwałtownie prostują (paluch unosi się do góry), zaś stopa wykrzywia się do środka. Odruch może nawet utrzymać się do 2 lat, choć najczęściej znika po pierwszym pół roku mu towarzyszyć zgięcie kończyny dolnej w 3 stawach ("potrójne zgięcie", odruch obronny, odruch ucieczki).Odruch Babińskiego zwykle jest obecny u noworodków, choć czasem pojawia się dopiero w tygodniu życia tego odruchu wpływa na kształtowanie się dużej motoryki. O rozwoju tego odruchu w wieku dorosłym można wnioskować po tym, jak człowiek chodzi: na wewnętrznej czy wewnętrznej krawędzi stopy. Jeśli odruch Babińskiego jest nadmiernie nasilony, to człowiek chodzi na zewnętrznej stronie stopy, jeśli jest opóźniony w rozwoju - na wewnętrznej. Przy jego adekwatnym rozwoju odbywa się równomierne rozłożenie ciężaru ciała. Dzieci z opóźnionym rozwojem odruchu często mają trudności we wzajemnej koordynacji dużej i małej motoryki, a także w rozwoju mowy. ODRUCH SZUKANIA Odruch ten pojawia się już w 28-32. tyg. życia płodowego -już wtedy malec odwracał główkę w kierunku najsilniejszy w ciągu kilku godzin po narodzinach, ale słabnie, jeśli dziecko nie otrzyma gratyfikacji-dlatego też poleca się karmienie piersią zaraz po porodzie. Połaskocz dziecko delikatnie palcem w policzek, a już za chwileczkę on zwróci głowę w stronę ręki i otworzy szeroko buzię. Kiedy w buzi poczuje pierś lub np. palec, zaczyna ssać. Potrafi skoordynować ssanie z połykaniem pokarmu. To odruch, który pozwala dziecku odszukać brodawkę piersi podczas karmienia. Dzięki temu dziecko nabywa najważniejszą umiejętność w swoim życiu: jedzenie. Odruch ten bez trudu można zaobserwować, gdy malec jest głodny. Bywa niewyraźny, gdy dziecko ma pełny brzuszek. Odruch zanika między 3 a 4 miesiącem życia dziecka. Potem, jeszcze przez kilka miesięcy możesz zaobserwować tę reakcję podczas snu swojego ssania utrzyma się aż do zakończenia karmienia piersią lub butelką (dorośli nie umieją tak ułożyć warg i języka jak ssące niemowlę).Skutki przetrwałego odruchu szukania * uwrażliwienie na dotyk okolic ust * niedojrzałe reakcje na dotyk w rejonie warg * częste ślinienie się w wieku szkolnym * trudności z prawidłową artykulacją i nadmierne wysklepienie łuku podniebienia (konieczne leczenie ortodontyczne) * zaburzenia mowy * nieprawidłowy (niedojrzały) schemat połykania * słaba zręczność KROCZENIA Noworodek podtrzymywany pod paszkami, podnosi, prostuje nóżki i porusza nimi na przemian - jak przy stawianiu kroczków. Ten odruch najczęściej pojawia się w czwartej dobie po porodzie .Zaniknie w 2 ,najpóźniej w 3 miesiącu. Powróci, jako nowo nabyta umiejętność, około dziesiątego miesiąca życia, kiedy niemowlę nauczy się samodzielnie stawiać pierwsze kroczki, przytrzymując się np. ten rozwija całościową koordynację ruchów, koordynację między środkiem ciała (szczególnie mięśni brzucha) a peryferiami. Odruch ten stymuluje także mięśnie stóp. Odruch wpływa na rozwój aparatu przedsionkowego, poczucia równowagi i zrównoważenia w trakcie chodu, pozwala adekwatnie orientować się w przestrzeni i zdobywać świat przedmiotów w nowej, wcześniej niedostępnej przestrzeni. Umożliwia on także pracę wymiaru koncentracji, "otwierając" widzenie perspektywy. Wpływa on także na rozwój koordynacji ruchów, która może kształtować się jako homolateralna (jednostronna), bilateralna (osobno dwustronna) i heterolateralna (zintegrowana naprzemienna). Pierwsze dwa typy koordynacji ruchów odbijają się negatywnie na skuteczności szkolnej dziecka, obniżają tempo, różnokierunkowość i pełnię myślenia, ponieważ działają one na poziomie "mechanizmu rozdzielenia myśli i ruchu". Prowadzi to do wykorzystywania pracy głownie tylko lewej lub tylko prawej półkuli mózgu, a nie włącza integracji myśli i ruchu, tj. pracy całego mózgu w procesie poznania. Opóźnienie w rozwoju odruchu wpływa hamująco na rozwój mowy. Dziecko z opóźnionym rozwojem odruchu chodu automatycznego często ma trudności w skupieniu lub rozproszeniu uwagi i podstawowy problem związany z odmową lub nieprzyjmowaniem nowej informacji, ucieczki od niej. ODRUCH SSANIA Odruch ten wykształca się ok. 32 tygodnia życia płodowego, dlatego wcześniaki urodzone przed tym terminem muszą być karmione w inny potrafi ssać już w brzuszku u mamy. Malec instynktownie dąży do zaspokajania dotkniesz wargi dziecka swoim palcem, dziecko zacznie go mocno ssać. Nawet najedzony noworodek np. podczas trzymania go do odbicia, może wtulić się w Twoją szyję i odruchowo zassać jak odkurzacz. Odruch ssania u dziecka jest tak silny, że tłumi nawet lęk lub ból. To dlatego, kiedy płaczącego maluszka przystawiasz do piersi, szybko się ssanie jest zauważalne mniej więcej do 4 miesiąca - potem dziecko ssie już tylko wtedy, kiedy ma na to ochotę. Umiejętność ssania utrzyma się aż do zakończenia karmienia piersią lub butelką (dorośli nie umieją tak ułożyć warg i języka jak ssące niemowlę). ODRUCH SZERMIERZAOdwróć ostrożnie główkę leżącego na pleckach niemowlęcia w drugą stronę. Noga i rączka z tej strony, w którą patrzy dziecko rozprostują się jak za pociągnięciem niewidzialnej nitki, zaś druga nóżka i rączka zegną się w stawach. Z góry może to wyglądać jak postawa szermierza, stąd obiegowa nazwa tej reakcji,inaczej zwany jest odruchem asymetrycznym tonicznym szyjnym (ATOS).Odruch - obecny od 18 tygodnia życia płodowego -może być widoczny od dnia urodzin, ale może też pojawić się dopiero kilka tygodni później. Utrzymuje się do szóstego miesiąca to bardzo ważny odruch, który już w życiu płodowym ułatwia kopanie, rozwija napięcie mięśniowe i stymuluje układ być w pełni rozwinięty przed przyjściem dziecka na świat, gdyż ułatwia przechodzenie dziecka przez kanał rodny. Naukowcy twierdzą, że ATOS wraz z odruchami prostującymi szyi oraz odruchem Galanta nadaje stawom biodrowym i obręczy barkowej elastyczność i ruchliwość. Zależność ta działa też w drugą stronę gdyż proces porodu umacnia ATOS i inne odruchy tak, aby prawidłowo spełniały swoją funkcję w pierwszych miesiącach życia. Istnieje podejrzenie, że to właśnie dlatego dzieci urodzone w wyniku cięcia cesarskiego są narażone na większe ryzyko wystąpienia opóźnienia neurozwojowego,gdyż ATOS nie zostało u nich wzmocnione poprzez akcję porodową .U noworodka leżącego na brzuszku to ATOS umożliwia zwrócenie głowy na bok zapewniając tym samym przepływ powietrza. Powoduje także zwiększenie napięcia mięśni prostowników, pozwala ćwiczyć ruchy na bok, co stanowi fundament późniejszego ruchu sięgania po wieku 6 miesięcy ATOS powinien wygasnąć umożliwiając w ten sposób rozwój dalszych umiejętności, które przy jego obecności nie byłyby możliwe np. pełzanie raczkowanie. Zbyt długa obecność wzorca asymetrycznego będzie negatywnie wpływać na możliwość osiągania dalszych umiejętności. Oczywiście możemy zauważać jeszcze po 6 miesiącu pewien wpływ wzorca asymetrycznego, ale na pewno nie powinien występować z natężeniem charakterystycznym dla 2- 4 miesiąca przetrwałego odruchu ATOSDziecko, u którego ATOS nie wyciszył się, będzie miało problemy z płynnym, naprzemiennym pełzaniem na brzuchu a potem z przyjęciem pozycji czworaczej i raczkowaniem. Pełzanie i pozycja czworacza są bardzo ważnymi elementami rozwoju, gdyż umożliwiają integrację układu przedsionkowego z innymi zmysłami oraz dalszego rozwoju koordynacji oczy - ręce. Pamiętajmy jednak, że o ile pełzanie i przyjęcie pozycji na czworaka są to obowiązkowe etapy rozwoju dziecka, o tyle nie każde dziecko musi dalszym etapie rozwoju przetrwały wzorzec asymetryczny będzie zaburzać poczucie równowagi u dziecka uczącego się chodzić, dziecko zwracając głowę w jedną stronę, będzie powodować wyprost kończyn w tą samą stronę lub choćby tylko wzrost napięcia prostowników, zaburzając w ten sposób utratę środka problem może pojawić się w przekraczaniu linii środka, czyli z jednej strony ciała na drugą. Wtedy 6 miesięczny maluch nie będzie potrafił przekładać przedmiotów z jednej ręki do drugiej. W późniejszym życiu, mogą pojawić się kłopoty z lateralizacją tzn. dziecko będzie, jako dominujących używać prawej ręki i lewego oka, czy prawej nogi i lewej ręki. W czasie chodu czy skakania, dziecko może wykonywać ruchy jednostronne zamiast trudności u dzieci z przetrwałym odruchem ATOS : * zachwiania równowagi przy ruchach głowy w którąkolwiek ze stron; * ruchy jednostronne zamiast naprzemiennych (np. w czasie chodzenia, skakania itd.); * trudności z przekraczaniem linii środkowej ciała; * słabo rozwinięte ruchy wodzenia wzrokiem; * nieustalona lateralizacja; * brzydkie i wolne pismo; * nieprawidłowy chwyt pisaka; * trudności z opanowaniem ortografii i gramatyki; * trudności z wyrażaniem myśli pisemnie; * trudności z percepcją wzrokową szczególnie symetrycznych przedstawień kształtów. * w czasie chodzenia wysuwa się jednocześnie ta sama ręka i noga, zaburzona równowaga * trudności w przekładaniu przedmiotów z ręki lewej do prawej i odwrotnie * trudności z pisaniem - przekręca głowę, aby spojrzeć na dłoń, którą pisze, wtedy prostuje rękę i upuszcza pisak - spowalnia to proces uczenia się * trudności w koncentracji uwagi (ADD).Poszczególne badania (P. Dennison) świadczą o ważności kształtowania tego odruchu postawy w następującej relacji: prawe ucho częściej niż lewe powinno być skierowane na źródła dźwięków po to, by aktywizować rozwój lewej półkuli językowej. Wg danych z obserwacji u 50-55% dzieci z problemami dysleksji i rozwoju mowy, asymetryczny toniczny odruch szyi nie jest zintegrowany. Ten odruch postawy uruchamia także pracę mięśnia czworobocznego lędźwi. Na poziomie psychologicznym ujawnia się on umiejętnością uwalniania się od niepotrzebnych emocji i informacji. ODRUCH GALANTAPojawia się w 20 tygodniu życia płodowego. Jest aktywny po urodzeniu a jego wygaszenie następuje między 3 a 9 miesiącem życia. Wywołujemy go, gdy w ułożeniu na brzuszku dotykamy pleców po jednej stronie kręgosłupa - dziecko zgina biodra o 45 stopni w stronę bodźca. Odruch ten powinien być taki sam po obu stronach pleców. Odruch Galanta aktywny jest w czasie porodu, ułatwiając dziecku przedostanie się przez kanał ten wygasa między 3 a 9 ze odruch ten jest obecny dłużej u dzieci, które mają problemy z kontrolą pęcherza przetrwałego odruchu Galanta * przetrwanie tego odruchu po jednej stronie ciała, może mieć negatywny wpływ na postawę i chód, a także może przyczyniać się do powstawania skoliozy * moczenie nocne (do 5. * wiercenie się, obracanie w pozycji siedzącej * dziewczynki bardzo dużo mówią * zaburzenia koncentracji uwagi (ADD) i pamięci krótkotrwałej * obniżenie sprawności fizycznej (w-f) - obracanie biodra przy chodzeniu * niski poziom koncentracji * słaba pamięć krótkoterminowa * rotacja biodra w jedną stronę podczas chodzenia * niechęć do ubierania obcisłej odzieży * brak wytrwałości * niechęć do ruszania się. ODRUCH TOB Toniczny odruch błędnikowy (TOB) wywoływany jest przez zmianę położenia głowy w przestrzeni. TOB w zgięciu wywołany jest przez ruch głowy do przodu, a TOB w wyproście przy odchyleniu głowy do tyłu. Pojawia się :TOB w zgięciu-12 tydzień życia płodowego, integruje między 3-4 w wyproście- pojawia się podczas porodu, a integruje stopniowo od 7 tygodnia do końca 3 roku życia. Odruch toniczny błędnikowy umożliwia niemowlęciu przejście z pozycji pełnego zgięcia do pozycji wyprostu, a przez to ćwiczy ono równowagę, czucie głębokie i przetrwałego odruchu toniczno błędnikowego * problemy z pełzaniem i raczkowaniem * nieprawidłowa postawa * garbienia się * chodzenia na palcach * niski próg pobudzenia i nadpobudliwości * zachowania agresywne, panika * hipotonia -obniżone napięcie mięśniowe * hipertonia - zwiększone napięcie mięśniowe (TOB w wyproście) * zaburzenia równowagi * choroba lokomocyjna * niechęć do ćwiczeń sportowych * problemy z percepcją wzrokową * problemy z oceną przestrzeni * niskie umiejętności tworzenia sekwencji * niskie zdolności organizacyjne * upośledzone poczucie czasu * zaburzenia wokalizacji * zaburzenia mowy * obniżone rozumienie * przesadne kłanianie się i szybkie męczenie w pozycji stojącej * lęk wysokości * szybkie męczenie się w pozycji z rękoma uniesionymi do góry * szybkie męczenie się podczas chodzenia po nierównym podłożu * utrudniona kontrola głowy * trudności z postrzeganiem STOSOdruch toniczny szyjny symetryczny (STOS)- zwany również kotek pije mleczko. Wywołuje się go poprzez odginanie głowy do tyłu u leżącego dziecka na brzuchu- odruchowo prostują się ręce i zginają do ruchów pełzających, a następnie do stawania i jest nasilony w 1 miesiącu życia. Leżenie na brzuchu wywołuje wzrost napięcia w grupach zginaczy (całe ciało „zwija się"). W leżeniu na plecach nasila się wyprost zarówno w kończynach górnych, jak i dolnych z równoczesnym cofaniem się (odchylaniem w tył) głowy i barków. Przetrwałe występowanie tego odruchu utrudnia zmiany pozycji i wykonywanie ruchów dowolnych. Wygaśnięcie jest bardzo ważne aby przetorowała się pozycja czworonożna a potem dwunożna. Pojawia się w l8 tygodniu życia płodowego, integruje w 10 Pozycje i ruchy ciała podczas pracy tego odruchu rozwijają widzenie obuoczne i słuch obuuszny. Przy słabości tego odruchu kształtuje się niskie (opuszczone) położenie głowy, spojrzenie "spode łba". Pozycja ta prowadzi do nadmiernego napięcia przednich zginaczy szyi. Odruch stłumiony (napięty) - przeciwnie - powoduje nadmierne podnoszenie głowy (lub maksymalnego odrzucania głowy, jak przy encefalopatii) i patrzenia "z góry w dół". Ta pozycja prowadzi do nadmiernego napięcia tylnych zginaczy szyi. I w jednym i w drugim przypadku opisane pozycje wpływają na percepcję i obniżają efektywność przetrwałego odruchu STOS: * nieprawidłowa postawa * tendencja do garbienia się podczas siedzenia w ławce * pochylona sylwetka podczas chodzenia, tzw. małpi chód * podczas siedzenia nogi ułożone w kształcie litery W * zaburzona koordynacja ręce -oczy * syndrom niezdarnego dziecka * bałaganienie podczas jedzenia * trudności z widzeniem dwuocznym * trudności z akomodacją oka (np. przy przepisywaniu z tablicy) * wolne przepisywanie * trudności z nauką pływania bądź niezsynchronizowane ruchy w czasie pływania z głową nad wodą * zła gra w piłkę * zaburzenia Spock, Michael , PZWL ,Warszawa 1989 Pielęgnowanie chorych dzieci- ST David Hull, PZWL ,Warszawa 1990 Pierwszy rok twojego dziecka -Glade , Judith Schuler , ,1993 Pierwszy rok życia dziecka -Arlene Eisenberg , Heidi Dom Wydawniczy Rebis ,Poznań 1997 Wcześniak .Pierwsze 6 lat życia –Dana Wechsler Linden, Emma Trenti Paroli, Mia Wechsler Doron, PZWL ,2007Nasze dziecko .Rozwój, pielęgnowanie i wychowanie-Lidia Bernadeta Brydak , Irena Czajka, Jagna Zofia Czochańska ,PZWL ,2007 Dziecko niepełnosprawne ruchowo. Usprawnianie ruchowe – praca zbiorowa pod redakcją Marii Borkowskiej, WSiP , Warszawa 1997Uwarunkowania rozwoju ruchowego i jego zaburzenia w mózgowym porażeniu dziecięcym- M. Borkowska, Polskie Stowarzyszenie Terapeutów NTD – SI, Warszawa "Zaułek"1999Młodzi rodzice z pewnością wiedzą, jak ogromna odpowiedzialność spoczywa na ich barkach, w momencie, kiedy do domu zawitał nowy członek rodziny. Oczywiście opieka nad dzieckiem wymaga stałego poszerzania swojej wiedzy i uczenia się odpowiednich reakcji na zachowanie swoich pociech. Często u niemowląt występuje odruch Moro. Tak więc, czym on jest i co warto o nim wiedzieć? Jak wspierać rozwój wzroku niemowlaka? Fizjoterapeutka Małgorzata Paleczny proponuje zabawę polegającą na „sprowadzaniu wzroku w dół”. Nie słyszałaś o niej? Pora nadrobić zaległości, bo może okazać się istotna dla osiągania przez dziecko kolejnych etapów rozwoju. Jak wspomagać rozwój wzroku niemowlaka? Wzrok dziecka rozwija się aż ok. 8. roku życia. Specjaliści nie mają jednak wątpliwości, że najważniejsze są pierwsze lata życia. Od tego, czy dziecko dobrze widzi, zależy to, czy wykształci odpowiednią koordynację ruchową. Jeżeli mózg „nie nauczy się” widzieć prawidłowo do 3., maksymalnie do 5. roku życia, strat nie uda się odrobić. Dlatego od pierwszych dni warto zatroszczyć się o zdrowie oczu malucha i prawidłowy rozwój zmysłu, który ma olbrzymi wpływ na kolejne etapy jego życia. Małgorzata Paleczny na swoim instagramowym profilu zaproponowała zabawę, która ma zachęcać brzdące do „sprowadzania wzroku w dół”. Jak pisze @mama_fizjoterapeuta: „Tak naprawdę pierwsze próby sprowadzania wzroku w dół można zauważyć już w końcówce 3 i w 4. miesiącu życia, ale szczególnie istotne jest to wówczas, kiedy maluszek zaczyna sięgać rączkami do swoich ud/ kolanek/ stóp, czyli w 5./ 6. miesiącu. Początkowo, w okolicach 4. miesiąca życia maluch zaczyna obserwować swoje dłonie i bawi się nimi pod kontrolą wzroku. Następnie ‚schodzi niżej’, obserwując stópki”. Ćwiczenie wzroku niemowlaka – korzyści Dlaczego wspieranie prób podejmowanych przez niemowlaka na tym etapie jest tak ważne dla jego rozwoju psychoruchowego? Paleczny wyjaśnia: „Nie bez powodu nasze babcie często zwracają nam uwagę, żeby maluszek nie patrzył ‚za siebie’ (…) ‚Sprowadzanie wzroku w dół’ sprzyja integracji STOS (symetryczny toniczny odruch szyjny), a także pomaga w integracji napięcia posturalnego. Innymi słowy – zapewnia lepszą współpracę poszczególnych grup mięśniowych, co jest niezwykle istotne dla osiągania przez dziecko kolejnych etapów rozwoju”. Wyjaśnijmy: wspomniany przez fizjoterapeutkę symetryczny toniczny odruch szyjny pojawia się tuż po przyjściu dziecka na świat, ale najbardziej zauważalny jest w miesiąca życia. To właśnie STOS ułatwia niemowlakowi pokonanie siły grawitacji i przejście do pozycji na czworaka, a także wspomaga proces przestawienia się na widzenie obuoczne (jak ostrość widzenia dziecka poprawia się z dnia na dzień, tak pole widzenia poszerza się systematycznie z miesiąca na miesiąc; miesięczne dziecko potrafi już utrzymać spojrzenie na interesującym obiekcie, ale zazwyczaj patrzy tylko jednym okiem – drugie w tym czasie „zezuje”; to proces całkowicie naturalny). Ćwiczenie wzroku niemowlaka – jak się bawić Choć kwestia wspierania prawidłowego rozwoju wzroku niemowlaka może się wydawać złożona i skomplikowana, w zaproponowanej pzez Mamę Fizjoterapeutę zabawie nie ma wielkiej filozofii. „Aby ułatwić dziecku sprowadzanie wzroku, w dół wystarczy pochylać się nad dzieckiem lub pokazywać mu zabawkę na odpowiedniej wysokości” – informuje Małgorzata Paleczny. Fizjoterapeutka dodaje, że wysokość pępka będzie tu optymalna. Wypróbujecie ze swoimi brzdącami? Mama Fizjoterapeuta „Mama Fizjoterapeuta” to blog prowadzony przez Małgorzatę Paleczny, która sama o sobie mówi, że jest „pełnoetatową żoną, mamą i fizjoterapeutką”. W swoich wpisach porusza zagadnienia związane z rozwojem psychoruchowym dziecka od narodzin, daje rozmaite wskazówki, jak ów rozwój wspierać oraz dzieli się historiami z życia sześcioosobowej rodziny. „Mama Fizjoterapeuta” jest aktywna również w mediach społecznościowych – na Instagramie obserwuje ją ponad 23 tys. osób. . 415 440 335 507 678 214 361 436
odruch pływania u niemowląt
